JediBlue (Reklam Anlaşması)

JediBlue, Google’un ana şirketi Alphabet ile Facebook’un ana şirketi Meta arasında 2018’de yapılan bir anlaşma.

Washington Post tarafından ortaya çıkarılan Jedi Blue, Alphabet ve Meta Platforms arasında, Facebook’un kendi reklam hizmeti planlarını sona erdireceği sözü karşılığında, Google’ın reklam açık artırmalarında yasadışı bir avantaj sağlayan bir anlaşmanın adı.

Programatik Reklamcılık Nasıl Çalışıyor?

Jedi Blue’nun ilgili olduğu, programatik reklamcılık şöyle çalışıyor : insanlar yerine algoritmalar veya platformlar aracılığıyla ve çoğu durumda “gerçek zamanlı bir teklif verme sistemi” kullanılarak aracılık edilir. Bir web sitesine her girdiğimizde, üzerlerindeki reklam alanları, görmemiz için orada bu reklamları görüntülemekle ilgilenen herkes arasında gerçek zamanlı olarak açık artırmaya çıkar. Bu açık artırma bir reklam platformu üzerinden gerçekleştirilir ve siteye giren kişinin ilgi alanlarına ve ödediği ücrete göre kazanan teklif bir reklam sunucusu aracılığıyla iletilir. Bütün bu işlemler milisaniyeler içinde gerçekleşir. 

Bu tür reklamlar halihazırda dünya çapındaki toplamın yaklaşık %70’ini temsil etmektedir (İngiltere veya ABD’de %80’den fazlası), ve yüzmilyarlarca $ değerindeki bu pazara tek başına Google hakim durumunda.

Google ile Facebook 2018’de Anlaştı

Google’ın 2007’de Double Click’i satın aldı. O zaman da bu konudaki tekelleşme ortadaydı ama gitgide Google’un reklam sektörünü eline geçirilmesinin ilk adımlarından birisi oldu. Bu nedenle 2018’de Facebook’la yapılan ve Google’ın reklam açık artırmalarında çok özel bir muamele karşılığında Google’ın reklamcılık işine rakip olmamayı kabul eden plan hayli tehlikeli olarak görülüyor.

Facebook da 2017’de programatik reklamcılık pazarına girmeye yönelik çalışmalara başladı. Ancak 2018’de Facebook aniden geri adım attı ve Google’ın sisteminde kalmayı tercih etti. Çünkü Google, Facebook’a reddedemeyeceği bir teklif yaptı : tekliflerden bağımsız olarak belirli bir açık artırma yüzdesinin (%90) garantisi; akıllı telefon kullanıcılarının %80’ini ve web kullanıcılarının %60’ını tanımlayabilmek için görünürlük ile birlikte sayfaların daha yavaş yüklenmesi riski altında teklif vermek için daha fazla zaman (diğerlerine sunulan 160’a kıyasla 300 milisaniye). 

Google bu koşulları sektördeki başka hiç kimseye sunmadı. Bu bir anlamda hile oluyor. Yani gerçek zamanlı ihale sisteminde, Facebook aradan sıyrılıp, tüm öncelikleri alabiliyor. Diğerleri daha yüksek teklif verse bile Facebook kazanıyor (reklam verenlerin zararına); bir yandan kullanıcılardan bilgi toplarken (kullanıcı gizliliğini ihlal ederek), önceliği kazanmanın yanı sıra sayfa yüklenmesini yavaşlatabiliyor (yayınların zararına).

Son olarak Avrupa Birliği bu konuda bir antitröst soruşturması başlattı.