MCKS Sistemi

Türkiye’de mobil telefon kullanıcılarının kullandıkları telefonların IMEI numaralarının kaydedildiği veri tabanıdır.

2 temmuz 2005 tarihli 5392 sayılı kanun ve 18 ekim 2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan “Elektronik Kimlik Bilgisini Haiz Cihazlara Dair Yönetmelik” [1] ile başlatılan veri tabanında “beyaz liste”ye dahil olan cep telefonları sorunsuz çalışırlar. Bu listede yer almayan, kara listeye giren cihazlar ise, operatörler tarafından bloklanır. Çalışamaz hale gelir.

Neden MCKS Sistemine İhtiyaç Duyuldu?

Temel neden, cep telefonu kaçakçılığının önlenmesiydi. Bunun yararları;

  • Cep Telefonu bayilerinin haksız rekabetle karşılaşmaması
  • Devletin vergi kaybının önlenmesi
  • Vatandaşın kaçakçılık yoluyla getirilen kalitesiz ve garantisiz cep telefonu cihazlarından korunması

Sistem Nasıl Çalışır

Türkiye’de operasyona sokulan yani satın alınıp, içine bir simkart takılan her cep telefonu bu kayıt sistemine yani beyaz listeye eklenmek zorundadır. Bu eklemeyi, satışı yapan firmalar yapmaktadır.

Sisteme eklenmeyen cep telefonları –ki kaçak yollarla getirilmiş olabilir– tespit olduğunda bir SMS gönderilir ve belli bir süre içinde BTK’ya kayıt ettirilmesi istenir. Bu süre içinde kayıt olmayan telefonlar, operatör tarafından bloklanır, yani kara listeye eklenir ve işlemez hale gelir.

Yurtdışından Yolcu Yanında Gelen Telefon

Yurtdışından gelen yolcular seyahatleri sırasında cep telefonu almış olabiliyorlar. Bunlar “ticari” görülmüyor ama sisteme belli bir ücret karşılığı kayıt ediliyor [2]. Bunun için pasaport (yani yurtdışından gelindiğinin ispatı) gereklidir. Belli bir ücret karşılığında kayıt işlemi yapılır.

Yolcu yanında gelen telefonlar da sınırsız değildir. İlk duyurulduğunda “2” yıl olan bu süre, 2019 yılında 3 yıla çıktı [3].

Kayıt Ücreti

Bu fiyat 2019 öncesi 2 yılda %… zam gördü [4][5][6][7].

Klonlanmış Telefon

Günümüzde, çok ucuz fiyatlar ve kısa süreli bir işlemle cep telefonu IMEI klonlama (kopyalama) yapılıyor. Bu telefonlar yurtdışından kaçak getirilen ya da hırsızlıkla elde edilmiş telefonlar olabilir.

Ancak kopyalanan IMEI numarası, mevcut olan bir telefona ait ise, bu sefer her 2 telefona da SMS gider ve kendilerini ispatlamaları istenir (fatura vs evrak ile). Burada ispatlayan telefon beyaz listede kalır, öbürü kara listeye alınır ve bloklanır.

Hırsızlık Engellendi

Sistemin bir yan ürünü olarak, hırsızlık uzunca süre yokoldu. Çünkü IMEI numarası nedeniyle telefonlar bloklanacağı için çalınmalar uzunca bir süre yokoldu. Özellikle iPhone telefonların yeni çıktığı dönemlerde, ABD gibi ülkelerde en popüler çalınma aracı iken, Türkiye’de çalınma uzunca süre yapılmadı [8].

Ancak sistemden “kullanımı durdurulan” cep telefonlarının silinmesi seçeneği olmadığı için, bu tür telefonların sayısı artarken, çalınmalar da arttı. Çünkü bu sistemde yer alan ama şu anda çalışmadığı için SMS alamayacak olan telefonlar klonlanmaya başladı.

Bu nedenle de 2019 ortasında, buna dair bir kanun yayınlanması planlanıyor. Bu yolla, bir süre (7yıl) kullanılmayan cep telefonları silinerek, IMEI numaralarının klonlanması engellenecek.

Sistemde Kayıtlı ama Kullanılmayan Telefonlar Yeniden Sıkıntı Yarattı

Sisteme kayıt edilen telefon sayısı devamlı artış gösterdi. 2009 yılında bu rakam 113 milyona ulaşmış[9]. 2019’da ise 280 milyon oldu[10].

Bu durum yeniden bir sıkıntı yarattı. Sisteme kayıtlı olan ve zaman içinde kullanılması bırakılan telefonlara ait IMEI numaraları kopyalanarak, kaçakçılık ve hırsızlık için yollar açılmış oldu.

Linkler

  1. Elektronik Kimlik Bilgisini Haiz Cihazlara Dair Yönetmelik
  2. BTK Yurtdışından Yolcu Beraberinde Getirilen Mobil Akıllı Cihazların Kaydı İçin Rehber Yayınladı
  3. Yurtdışından Telefon Getirme Süresi 2 Yıldan 3 Yıla Çıktı
  4. Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Yurtdışından Gelen Telefonların Harçlarına % 200’e Yakın Zam Geldi
  5. Yurtdışından Gelen Cep Telefonlarında Kayıt Harcı 618,65 TL’ye Çıkıyor
  6. Yolcu Beraberinde Gelen Telefon Kaydı % 143 Zamla 1.500 TL’ye Çıktı
  7. 2020’de Uygulanacak Bandrol Ücretleri ve Çeşitli Vergi, Harç, Cezalar Belli Oldu
  8. Dr.Acarer : MCKS Sayesinde Ülkemizde Cep Telefon Çalınmaları Ciddi Oranda Düştü
  9. Mobil Cihaz Kayıt Sistemi Kayıt Sayısı 113 milyona Yaklaştı
  10. MCKS Şiştiği için Cep Telefonu Kaçakçılığı Arttı

Sidebar